Zonne-energie

Energie opwekken met behulp van zonlicht wordt meestal gedaan door gebruik te maken van zonnecollectoren of zonnepanelen. Zonnecollectoren zetten het zonlicht om in warmte en transporteren deze warmte met behulp van leidingen naar een zonneboiler. De zonneboiler kan gebruikt worden voor warm water om te douchen of voor andere doeleinden waar warmte nodig is. Zonnepanelen (ook wel PV panelen genoemd) zetten het zonlicht om in elektriciteit, die vervolgens kan worden gebruikt om elektrische apparaten in huis te voeden. Daarnaast kan de energie ook terug geleverd worden aan het elektriciteitsnet.

 


Zonnecollectoren (Bron: Wikipedia)

Zonnepaneel

In het verleden waren zonnecollectoren gebruikelijker dan zonnepanelen omdat de prijs van zonnepanelen naar verhouding hoger was. Tegenwoordig worden zonnepanelen op een dusdanig grote schaal geproduceerd dat de kosten hiervan inmiddels lager zijn dan de kosten van zonnecollectoren. Een zonnecollector kan per vierkante meter meer energie opwekken dan een zonnepaneel. Het nadeel van een zonnecollector ten opzichte van een zonnepaneel is dat deze de energie omzet in warmte terwijl een zonnepaneel elektriciteit produceert, waardoor het voor meer doeleinden geschikt is en de elektriciteit ook terug kan leveren aan het elektriciteitsnet. Bij DoeHetZelfEnergie.nl richten wij ons daarom vooral op zonnepanelen. Als zonnepanelen gecombineerd worden met een warmtepomp kan de energie gebruikt worden om de woning te verwarmen of koelen.

Opbrengst zonnepanelen
Een belangrijke factor in de opbrengst van zonnepanelen is de hoek en de richting waarin de zonnepanelen geplaatst worden. In onderstaande afbeelding is de opbrengst bij verschillende hoeken en windrichtingen weergegeven. Te zien is dat het hoogste rendement gehaald wordt bij een ligging op het zuiden en een hoek van ongeveer 35 graden. In het verleden werden zonnepanelen daarom meestal zoveel mogelijk in deze configuratie geïnstalleerd. Omdat de prijs van zonnepanelen de afgelopen jaren aanzienlijk gedaald is, wordt tegenwoordig meestal gekozen voor een hoek van tussen de 10 en 20 graden en soms een ligging oost-west in plaats van zoveel mogelijk op het zuiden. Het grote voordeel van een kleinere hoek is dat er aanzienlijk minder ballast per zonnepaneel geïnstalleerd hoeft te worden waardoor het gewicht op het dak minder groot is. 


De opbrengst van een zonnepaneel kan per land sterk verschillen. In het zuiden van Europa levert een zonnepaneel per jaar veel meer energie op dan in Nederland. In Nederland wordt als vuistregel gebruikt dat per Watt piek (Wp) 1 kWh per jaar wordt geproduceerd, uitgaande van een ligging op het zuiden bij een hoek van 35 graden. Een zonnepaneel van 330 Wp heeft in dat geval een geschatte jaarlijkse opbrengst van 330 kWh. Bij een hoek van 10 graden op het zuiden is dit ongeveer 90% van 330 Wp, dus 297 kWh.

Salderen
Momenteel kan het elektriciteitsverbruik van aansluitingen tot en met 3×80 A worden gesaldeerd met de opbrengst van de zonnepanelen. Salderen houdt in dat het opgewekte aantal kWh weggestreept mag worden tegen het verbruik. Als bijvoorbeeld het verbruik 3000 kWh per jaar is en de opbrengst van de zonnepanelen 2000 kWh per jaar, wordt door de energieleverancier 1000 kWh in rekening gebracht. Bij een prijs van €0,21 / kWh levert dit een besparing van €420,- per jaar op. In een situatie waarbij bijvoorbeeld 3500 kWh per jaar door de zonnepanelen wordt opgewekt en er 3000 kWh verbruikt is, wordt er 3000 kWh verrekend en krijgt de klant meestal een terugleververgoeding van ongeveer €0,06 / kWh voor de extra 500 kWh die is opgewekt. In de toekomst wordt deze salderingsregeling waarschijnlijk langzaam afgebouwd en wordt er alleen nog een terugleververgoeding betaald. 

Belastingtarieven
Voor grotere gebruikers (meestal bedrijven) kan de terugverdientijd langer zijn omdat de energiebelasting lager is voor grootverbruikers. In onderstaande tabel zijn de drie belastingschijven voor de energiebelasting weergegeven:

 

Omdat elektriciteit goedkoper wordt bij een hoger verbruik, is ook de opbrengst bij het salderen lager. Bij een verbruik van bijvoorbeeld 12000 kWh per jaar, wordt er voor de eerste 10000 kWh €2.108,80 betaald en voor de overige 2000 kWh €345,44. Bij het salderen wordt eerst de 2000 kWh tegen het lagere tarief gesaldeerd en de rest tegen het hogere tarief.

Rekenvoorbeeld
De opbrengst van zonnepanelen is dus afhankelijk van de ligging en het energieverbruik. Om een indicatie te geven van de opbrengst, is een rekenvoorbeeld gegeven van zes zonnepanelen op een schuurdak.

Schuurdak met 6 panelen

Type zonnepaneel: 330 Wp
Ligging: west, 20 graden
Aanschafkosten: €1.500,- inclusief BTW

De geschatte opbrengst in deze situatie is 6x330x0,85= 1683 kWh. Bij een elektriciteitsprijs van €0,21/kWh en volledige saldering, leveren deze zonnepanelen naar verwachting €353,43 op en is de terugverdientijd ruim 4 jaar.

Als particulier heb je ook de mogelijkheid om de BTW over de zonnepanelen terug te vragen van de belastingdienst. In dat geval is de terugverdientijd slechts ruim 3 jaar! Kijk voor meer informatie over BTW teruggave van zonnepanelen op de website van de Belastingdienst

Type zonnepanelen
De meest gebruikelijke typen zonnepanelen zijn monokristallijne en polykristallijne zonnepanelen. Polykristallijne zonnepanelen kunnen herkend worden aan de meestal blauwe kleur. Monokristallijne zonnepanelen hebben meestal een zwarte kleur. Het verschil tussen beide soorten is niet heel groot, maar over het algemeen hebben monokristallijne zonnepanelen een iets hogere opbrengst per vierkante meter. Ze zijn in de praktijk per paneel iets duurder dan polykristallijne zonnepanelen, maar omdat de opbrengst iets hoger ligt is het prijsverschil in de praktijk daarom minimaal. Omdat de meeste mensen kiezen voor zwarte zonnepanelen, is het aanbod van monokristallijne zonnepanelen naar verhouding groter.

Polykristallijn (links) en monokristallijn (rechts) zonnepaneel

Installatie plat dak
Voor het installeren van zonnepanelen op een plat dak zijn de volgende punten van belang:

  • Daksoort
  • Ballast
  • Bevestigingssysteem

Daksoort
De meeste daksoorten zijn geschikt om het gewicht van de zonnepanelen en de ballast te dragen. Als er toch twijfels zijn over de staat en het draagvermogen van de dakconstructie, kun je het beste een bouwkundig onderzoek laten uitvoeren voordat je zonnepanelen gaat plaatsen.

Ballast
De zonnepanelen installatie heeft voldoende ballast nodig om te voorkomen dat de installatie bij harde wind weggeblazen wordt. De fabrikant van het gekozen bevestigingssysteem geeft meestal in de handleiding aan hoeveel ballast er geadviseerd wordt. Daarnaast is er ook software beschikbaar om aan de hand van de specifieke installatie locatie de benodigde ballast te bepalen. Bij de aanschaf van zonnepanelen via DoeHetZelfEnergie.nl helpen wij u bij het inschatten van de juiste hoeveelheid ballast.

Bevestigingssysteem
Er zijn verschillende fabrikanten die bevestigingssystemen aanbieden voor het plaatsen van zonnepanelen op platte daken. Bij DoeHetZelfEnergie.nl bieden wij momenteel de Valkbox 3 van VanDerValk aan en het FlatFix Fusion systeem van ESDEC. Voor golfplaten daken zijn andere systemen mogelijk die niet via de webshop worden aangeboden. Neem in dit geval contact met ons op.

Het ValkBox 3 systeem is ideaal voor kleinere installaties. Eén Valkbox pakket bevat het materiaal om één zonnepaneel op een plat dak te bevestigen (exclusief ballast). Voor de ballast kan gebruik worden gemaakt van standaard trottoirtegels. Het Valkbox 3 systeem heeft een hoek van 20 graden.

Valkbox 3

Het FlatFix Fusion systeem van ESDEC is een eenvoudig systeem om kleinere en grotere zonnepanelen op platte daken te installeren. Het systeem heeft een standaard hoek van 13 graden en wordt aan de zijkanten en achterkant voorzien van wind deflectors waardoor de benodigde hoeveelheid ballast lager is dan bij het Valkbox systeem. Ook is door de kleinere hoek de installatie meestal minder goed zichtbaar. Ten opzichte van het Valkbox systeem is het FlatFix Fusion systeem naar verhouding iets duurder. Het systeem is in twee varianten leverbaar, de single en dual opstelling.

ESDEC Flatfix Fusion Single en Dual

Het FlatFix Fusion systeem is eenvoudig te installeren omdat het gebruik maakt van een beperkt aantal componenten. Met behulp van de handleiding kan vrij eenvoudig worden bepaald welke onderdelen benodigd zijn. Daarnaast is het mogelijk om een standaard pakket in de webshop aan te schaffen.

Handleiding FlatFix Fusion Single
Handleiding FlatFix Fusion Dual


Installatie schuin dak
Voor het installeren van zonnepanelen op een schuin dak bieden wij het ClickFit EVO systeem aan voor pannendaken. Dit is een eenvoudig te gebruiken systeem met slechts vier basiscomponenten en kan zowel in een landscape als portrait opstelling worden toegepast. Voor andere typen schuine daken met bijvoorbeeld een leien dak, bitumen of ander soort dak zijn andere systemen van ESDEC beschikbaar. Deze zijn standaard niet in onze webshop aanwezig, maar kunnen op verzoek worden geleverd.

 

ClickFit EVO in landscape of portrait opstelling

Voor het bepalen van de benodigde componenten kan gebruik worden gemaakt van de handleiding van ESDEC of kan in de webshop een standaard pakket worden aangeschaft. Bij vragen kan er uiteraard altijd contact met ons worden opgenomen.

Handleiding ClickFit EVO

 


Omvormers
Omdat zonnepanelen op gelijkspanning (DC) werken en het elektriciteitsnet op wisselspanning (AC), is er een omvormer nodig om de gelijkspanning om te zetten naar een wisselspanning van 230 V ac. Het aansluiten van de zonnepanelen gebeurt door één of meerdere strings te maken waarbij de zonnepanelen in serie worden geplaatst. Bij het kiezen van de juiste omvormer is het belangrijk om te kijken naar het maximaal aan te sluiten DC vermogen en AC vermogen. Wil je bijvoorbeeld 10 panelen van 330 Wp aansluiten, dan moet het DC vermogen minimaal 3300 W zijn. Meestal wordt het AC vermogen gelijk gekozen met het DC vermogen, maar in sommige gevallen kan het interessant zijn om meer zonnepanelen aan te sluiten. Dit wordt ook wel “overplanting” genoemd en kan voordelig zijn bij bijvoorbeeld een oost-west ligging van de zonnepanelen. Hierbij zullen eerst de oostelijke zonnepanelen de maximale productie halen en later de westelijke. 

Als de panelen niet optimaal geplaatst kunnen worden in verband met schaduwwerking van bijvoorbeeld een dakkapel of schoorsteen, is het aan te raden om optimizers toe te passen. Bij een standaard installatie waarbij de zonnepanelen in serie worden geplaatst heeft de schaduwwerking op één paneel een negatieve impact op de productie van alle zonnepanelen in de string. Door per paneel een optimizer te plaatsen, treedt dit effect niet op en wordt elk paneel geoptimaliseerd om het maximale vermogen te produceren.

 

SolarEdge Optimizer

Bij DoeHetZelfEnergie.nl verkopen we de merken Solax, SMA en SolarEdge. Solax is een Chinese fabrikant van omvormers met inmiddels een goede reputatie en een scherpe prijs. Er zijn Aziatische omvormers met een nog scherpere prijs, maar daarvan is de kwaliteit wisselend. SMA is een Duitse fabrikant van omvormers. De meeste SMA omvormers hebben als voordeel dat ze een hoog DC vermogen kunnen aansluiten ten opzichte van het AC vermogen, waardoor het mogelijk is om een ruime overplanting toe te passen.  SolarEdge is een Israëlische fabrikant van omvormers en is gespecialiseerd in de toepassing met optimizers. SolarEdge omvormers worden daarom altijd gebruikt in combinatie met optimizers.

Elektrische installatie
De elektrische installatie is een belangrijk onderdeel van het plaatsen van de zonnepanelen. Als dit niet op de juiste wijze gebeurt, kunnen er storingen optreden en gevaarlijke situaties ontstaan. De belangrijkste punten van de elektrische installatie zijn hieronder toegelicht:

  • Omvormer installatie
  • Kabelroute
  • Aarding
  • Aansluitingen
Omvormer installatie
De plaats van de omvormer moet voorafgaand aan de installatie van de zonnepanelen zorgvuldig gekozen worden. Bij voorkeur wordt de omvormer met een eigen kabel op een nieuwe groep in de meterkast aangesloten. Het is ook mogelijk om een bestaande groep van bijvoorbeeld een wasmachine aansluiting te gebruiken. Het is dan wel noodzakelijk om een PV verdeler te plaatsen. Deze is voorzien van twee groepen waarbij één groep op de bestaande aansluiting gekoppeld wordt en de tweede groep op de omvormer. De inkomende aansluiting op de PV verdeler moet rechtstreeks op de groep in de meterkast zijn aangesloten zonder andere aansluitingen. Het is nooit toegestaan om een omvormer op een bestaande groep zonder aparte automaat aan te sluiten.
PV verdeler

Kabelroute
Bij het bepalen van de route van de DC kabels vanaf de omvormer is het belangrijk om de DC kabels zo te plaatsen dat het risico op beschadiging minimaal is en dat er zo min mogelijk koppelingen worden toegepast. Een onderbreking in een DC kabel door beschadiging of slechte koppeling levert een brandgevaarlijke situatie op doordat er een vlamboog kan ontstaan. Dit risico is bij DC veel groter dan bij AC. Om het risico op storingen te beperken is het belangrijk om de plus en min dicht bij elkaar te houden. Dit is vooral van belang bij het installeren van de zonnepanelen op het dak. Als er een inductielus gemaakt wordt, is er kans op storing in de installatie en mogelijk zelfs in andere apparaten in huis. In onderstaande afbeelding is links de situatie weergegeven waarbij een inductielus ontstaat. Rechts is de juiste situatie voor de installatie van de bekabeling weergegeven. Voor de geleiderdoorsnede van de solarkabel wordt vrijwel altijd 4 mm2 toegepast. 6 mm2 kan bij lange afstanden iets beter zijn vanwege de lagere verliezen.

Aarding
In de meest recente versie van de NEN 1010 is opgenomen dat de metalen delen van de zonnepanelen installatie geaard moeten worden. Hiervoor dient een aardkabel vanaf de omvormer op het metaal van de constructie van de zonnepanelen aangesloten te worden. De omvormer moet uiteraard ook geaard zijn. Omdat het FlatFix Fusion systeem van ESDEC gebruik maakt van kunststof bevestigingselementen, zijn er aardingsstrookjes te bestellen waardoor er een elektrische verbinding ontstaat tussen de twee delen en de aardkabel daarom niet op elk metalen deel hoeft te worden aangesloten. Zonnepanelen zijn in principe dubbel geïsoleerd en zouden daarom niet geaard hoeven te worden. In de praktijk wordt dit door de meeste fabrikanten van zonnepanelen wel aangeraden om het risico op degradatie van de zonnepanelen door spanningserosie te beperken. Voor de veiligheid is het uiteindelijk ook de beste optie omdat elk geleidend materiaal een spanning kan opbouwen. Om de zonnepanelen te kunnen aarden heeft ESDEC aardingsclips in het assortiment beschikbaar.

FlatFix Fusion element met aarding

Aansluitingen
Zonnepanelen worden standaard geleverd met een korte kabellengte met connector zodat naastliggende panelen eenvoudig kunnen worden aangesloten. Voor langere lengtes, bijvoorbeeld tussen de omvormer en de zonnepanelen of verschillende rijen, is extra kabel benodigd. Deze kabel moet voorzien worden van dezelfde connectoren als de zonnepanelen. Hiervoor worden MC4 connectoren gebruikt. Om een connector verbinding te maken, moet aan de ene zijde een “female” connector worden toegepast en aan de andere zijde een “male” connector. Deze connectoren worden aangesloten met behulp van een speciale MC4 tang en aangedraaid met een MC4 tool. Het is belangrijk om het juiste gereedschap te gebruiken bij het maken van een connectorverbinding. Als de verbinding niet op de juiste wijze gemaakt is, kan een slecht contact leiden tot oververhitting van de connector. Leg de connectoren ook nooit los op het dak, maar bevestig deze met een kabelclip aan de ondersteuningsconstructie van de zonnepanelen.

MC4 connector

Alle benodigde materialen voor het plaatsen van zonnepanelen, zijn beschikbaar in onze webshop. Mocht je vragen hebben over het plaatsen van zonnepanelen en het bestellen van materialen, dan kun je uiteraard contact met ons opnemen.